In het handboek van de School voor Relatietherapie vond ik een interessante oefening om zelf eens te doen:

*Ga voor jezelf na waar je in jouw relatie (of vorige relaties) de neiging hebt (gehad) om de angst om anders te zijn dan je partner om te zetten in ‘toegeven’ en ‘aanpassen’ aan je partner met als gevolg dat je dreigt vast te lopen in de comfortcirkel. Overloop volgende vragen.
*Wat was precies de behoefte of het deel van jezelf dat je voor je partner ging wegstoppen?
*Wat was het effect daarvan in jullie relatie?
*Hoe beangstigend was het om je daarin uiteindelijk toch kenbaar te maken en hoe heb je jezelf laten zien?
*Wat is het effect geweest in de relatie en hoe heeft dit geleid tot groei van jezelf en je partner en hernieuwd vertrouwen of tot een verder vastlopen in de relatie en mogelijk het einde van de relatie?
​
Met deze oefening in mijn achterhoofd hou ik dit in gedachten voor mijn relatie: “Niemand is zeker van een eeuwige liefde. Liefde leeft en beweegt en aan mijn partner en ik om mee te bewegen, zelfs al voelen we soms een zekere weerstand. En het is altijd mogelijk dat de liefde toch gaat stilstaan, wegebt en er geen ankers meer uit te gooien zijn. Dat accepteren, geeft mij vrijheid in mijn liefde naar mijn man toe. Ik ga hem gewoon graag zien en die twijfel gooi ik overboord. Als hij weg wil, is hij weg. En wie zegt er dat ik niet ooit salut zeg? Zijn engagement is niet vanzelfsprekend, daar moet ik moeite voor blijven doen. En omgekeerd natuurlijk ook. Dus, schattie, als je thuiskomt van je weekendje tuinen bezoeken voor je eigen persoonlijke ontwikkeling:  ik heb mijn verlanglijstje al klaar. :-)”

​Bianca, relatiecoach
 ​

De boze stiefmoeder?
Relatietherapeute Bianca Goossens werd op haar twaalfde stiefkleinkind. Om een nieuwe opa of oma stond ze niet te springen. ‘Na de scheiding van mijn ouders kreeg ik vrij snel stiefouders. Met mijn stiefvader ontwikkelde ik een erg goede band en ik kreeg er meteen een hele familie bij. Ze vierden mijn verjaardag en Sinterklaas. Ik kreeg dezelfde aandacht als de andere kleinkinderen, waardoor ik me snel opgenomen voelde.’ ‘Toch stelde ik mij gereserveerder op dan zij. Als kind van gescheiden ouders hou je nog vast aan wat er was. Je denkt: wie weet komt het toch nog goed tussen mijn ouders. Ik had al familie, ik hoefde helemaal geen nieuwe grootouders. Maar ze hebben dat heel goed aangepakt. Ze hebben me welkom geheten, maar me wel ruimte gegeven. Zo is de band geleidelijk gegroeid.’ Het contact met de familie van haar stiefmoeder bleef dan weer afstandelijk. ‘Ik kreeg er het gevoel dat ik anders was’, zegt Bianca. ‘Al sta je als kind zelf niet open voor contact, het is niet fijn als je telkens de vreemde eend in de bijt bent. Dan vraag je je na een tijd af waarom je er niet bij hoort.’ Als therapeut ziet ze zelden het cliché van de boze stief(groot)ouder bevestigd. Veeleer constateert ze het omgekeerde. ‘Stiefgrootouders die zo hard hun best doen dat het verstikkend wordt. Speel geen kietelspelletje met een kind voor wie je eigenlijk een vreemde bent. Begin met samen een puzzel te maken. Bouw zo langzaam contact op.’ Stiefgrootouders, geeft Bianca nog mee, kunnen nooit de échte grootouders zijn. ‘Maar ze kunnen wel een prachtige rol spelen.’

Ik volg een opleiding tot contextuele counselor en vrijdag hadden we het over parentificatie. Wat?!
In het woord parentificatie hoor je het woord ‘parent’, Frans voor ouder. Ouders nemen normaal de ouderrol op en doen dit naar beste vermogen. Door omstandigheden lees: vaak door hun eigen parentificaties  schuiven zij deze rol door naar hun kinderen. De kinderen worden als het ware geparentificeerd. Zie het nu niet direct als iets louter negatief. Bekijk het als een cadeau van je ouders en zoals dat soms gebeurt, krijg je niet altijd wat je wenst of wat gepast is. Een voetbal omdat je vader graag een zoon had gehad bijvoorbeeld.

Er worden vier types onderscheiden. Het perfecte kind, het zorgende kind, de zondebok/rebel en het kind dat kind moet blijven. Herken je jezelf al? Eerst en vooral, niemand behoort zuiver tot één type. En ten tweede de mate waarin je geparentificeerd bent,  is voor iedereen verschillend.

Eerst en vooral wil ik het hebben over het perfecte kind en oh ja, wat voel ik me nu aangesproken! De ouders van het perfecte kind willen bewijzen dat ze top-ouders zijn. En natuurlijk willen deze kinderen niets liever dan voldoen aan deze wens en later aan de wensen van heel hun omgeving. Ze leggen de lat hoog en de vraag is wanneer is iets goed genoeg? Dit zijn de perfectionisten en de doorduwers maar ook wel de kameleons genaamd. Ze passen zich aan alsof het hun tweede natuur is. Ze worden zo goed in het lezen van anderen dat ze zichzelf soms nog moeilijk kunnen lezen. Deze kinderen zijn wel vaak gegeerd op de arbeidsmarkt. Ze passen perfect in het huidige plaatje van hard werken, succesvol zijn, assertief zijn, ambitieus zijn,…Zij zijn spijtig genoeg ook de perfecte slachtoffers om in een burnout terecht te komen want wanneer je niet meer kan voldoen aan je eigen eisen en die van je omgeving, volgt vaak het zwarte gat.

De tegenpool van het perfecte kind is de zondebok of de rebel. Deze kinderen slagen er in om altijd dat standpunt in te nemen dat net tegenovergesteld is van wat de ouders verlangen. Ze laten zich als het ware gebruiken als bliksemafleider waardoor ouders niet hoeven te kijken naar hun eigen relatie. Dit zie je bijvoorbeeld ook bij kinderen van recent gescheiden ouders. “Ok ik zal eens een relletje schoppen op school, dan moeten vader en moeder wel samen rond de tafel zitten en praten.” Later op de werkvloer zijn deze collega’s vaak een beetje tegendraads. Ze gaan niet mee in het bestaande establishment maar kunnen wel perfect out of the box denken. Ze zijn creatief. En vaak doordat ze de zaken vanop een afstand bekijken en niet direct meegaan, krijgen ze een beter inzicht in hoe de zaken anders/beter kunnen aangepakt worden. En ook al zijn ze de stoere rebel, ze kijken wel met een beetje afgunst naar dat perfecte kind dat o zo graag wordt gezien door ma en pa.

Als derde type is er het zorgende kind. Deze kinderen hebben door bepaalde omstandigheden de zorg overgenomen van hun ouders. Ze zorgen voor broers of zussen of zelfs voor hun eigen ouders. Op zich hoeven we dit niet als een drama te zien. Wanneer deze kinderen enkel tijdelijk deze rol dienen op te nemen en ze in hun rol van tijdelijke ouder ook erkend worden, kan dit hen alleen maar bekrachtigen en ervoor zorgen dat hun zelfwaardering stijgt. Krijgen ze die erkenning niet, lopen ze het risico eeuwig te blijven zorgen voor Jan en alleman in de hoop ooit die erkenning te krijgen die ze zo verdienen.  Zij zijn daarom net zoals de perfecte kinderen vatbaar voor een burnout. Ze geraken opgebrand wanneer ze altijd maar geven en niet mogen en soms zelfs niet meer kunnen ontvangen. Ze zorgen zichzelf kapot…Maar weet één ding, deze kinderen hebben een groot hart en er is ruimte voor veel mensen. Toch prachtig in deze huidige ‘ikke en de rest kan stikken’- tijd.

Als laatste type heb je het kind dat kind moet blijven. Deze kinderen worden vaak als de verwende nesten gezien die alles maar in de schoot geworpen krijgen terwijl als je wat dichterbij zou kijken je kan zien dat schijn bedriegt. Vaak zien we deze kinderen opduiken wanneer moeder en vader angst krijgen voor het lege nest syndroom. Oei mijn kinderen verlaten het nest, nu blijf ik nog alleen over met mijn man/vrouw. Wat blijft er nog over van ons als koppel? Dit kind voelt dit perfect aan en blijft zorg vragen ook al kan hij/zij zeker zijn eigen weg gaan. Denk aan de zogezegde mama’s kindjes die op hun dertig nog thuis wonen “want onze jongen kan echt zijne plan nog niet trekken hoor”. Is dat zo of doet hij dit omdat hij je graag ziet en je gelukkig wil maken/houden? Deze kinderen zijn wel het zonnetje in huis. Ze zijn onbezorgd en speelvogels. En wat heel mooi is, ze laten andere mensen groeien door ze te bevestigen, te complimenteren en kansen te geven.

En nu al een zicht op wie jij lijkt? In ieder geval als je baas de volgende keer weer zeurt over dat rapport dat asap in orde moet zijn, moet je je maar indenken dat hij als perfecte kind niet anders kan dan streven naar de top. En als je moeder de zoveelste keer vraagt of ze nog iets kan doen voor jou, gun haar dit dan want ze kan niet anders als zorgend kind en wees haar erkentelijk. En wanneer je collega tijdens een vergadering uit zijn krammen schiet over een bepaalde procedure, luister dan eens goed en bevraag hem. Misschien heeft hij wel goede inzichten? En heb je een burnout of voel je er nog de naweeën van? Wees mild voor jezelf.  En doe het stap voor stap. Zie jezelf graag en omring je met mensen die dit ook doen. Misschien met een kind dat kind moet blijven, een zonnetje in huis? En omdat ik toch ook wel een beetje een zorgend kind ben…mijn hart is groot en voor jullie is er altijd een plaatsje vrij. :-)
​
Bianca relatiecoach
 

Had ik jullie al verteld dat mijn man een bioloog is? Exacte wetenschap staat voor hem voorop. Geen psychologisch gezwets voor hem maar stiekem is hij toch wel geboeid door wat ik allemaal bijleer in de opleidingen die ik volg. Mijn man herinnert me er dikwijls aan dat psychologie geen exacte wetenschap is en hij komt regelmatig met het jager-verzamelaar model aandraven om het menselijk gedrag op een voor mij misschien iets te simplistische manier te verklaren. Dit primitieve samenlevingsmodel ziet er als volgt uit: de mannen gaan op jacht en de vrouwen blijven rond het nest om te zorgen voor de kinderen en bessen te verzamelen. Het verklaart zogezegd waarom mannen gaan voor een carrière, van voetbal en auto’s houden maar niet in staat zijn de boter terug te vinden in de ijskast. De vrouwen in onze moderne samenleving zijn op basis van dit model dan weer goed in multitasken: in plaats van zoeken naar bessen en zaden, schuimen ze de supermarkten af op zoek  naar de juiste ingrediënten voor een ‘gezonde en evenwichtige’ voeding (waartoe uiteraard ook diepvriespizza behoort).  Ze houden dan weer wel de wegenkaart ondersteboven (leve de GPS) of hebben moeite met parkeren (voel u vooral niet persoonlijk aangesproken als u dit wel kan). Ook al bezit deze wijsheid een kern van waarheid, ik zal het nooit publiekelijk toegeven.

Onze kat Lotje is een paar weken geleden overleden. Mijn man, zoon en ik hebben tegenwoordig dan ook zeer pittige discussies over het al dan niet in huis nemen van een nieuwe kat. Twee tegenstanders, je raadt het, de jagers en één voorstander, de verzamelaar. Waar mijn man exacte wetenschappelijke argumenten aanhaalt (katten krabben je meubels kapot, je moet voor opvang zoeken als je op reis gaat,…) som ik alle emotionele elementen op die een nieuw huisdier een meerwaarde geven: Ze zijn zo schattig, willen je aandacht, je kan ze knuffelen wanneer je wilt en ga zo maar door.

Maar waarom hebben we hier zo’n discussies over, waarom wil ik eigenlijk zo graag een nieuwe kat?

Ik ben opgevoed in een heel zorgende omgeving en ‘zorgen voor’ is mij ook als een belangrijke waarde meegegeven. Dit ten voordele van mijn twee jagers die ik in huis heb die zich volledig kunnen concentreren op hun jacht. Maar tegelijk moet ik ook toegeven, zorgen voor een ander, heb ik niet alleen met de paplepel meegekregen, het zit ook in mijn bloed. Oeps… Dus toch de biologie die mij definieert? Mijn man mag ik af en toe pamperen maar dat is al bij al een grote jongen. Mijn puberzoon neemt duidelijk zijn afstand en dan moet hij ook, dat is volwassen worden. Onze kat Lotje was eigenlijk nog het enige ‘boeleke’ in huis dat zorg en aandacht van mij nodig had en nu zij is weggevallen, valt de nood aan zorg ook weg. Ik loop een beetje verloren.

Het is trouwens mijn man die me bewust heeft gemaakt van mijn lege-nest syndroom. Met andere woorden ook jagers kunnen opgevoed worden om te denken als een verzamelaar. En ook verzamelaars kunnen jagen.

Conclusie, zoals Ruben Mersch in zijn laatste boek al zei en waarover ik schreef in mijn vorige blog: iedereen heeft altijd gelijk.

Net het boek ‘Waarom iedereen altijd gelijk heeft’ van Ruben Mersch in een top tempo uitgelezen.  Ruben is een bioloog/filosoof die in mijn vizier is gekomen doordat hij net zoals mijn man voor Johnson & Johnson heeft gewerkt. Big farma is hem niet onbekend, net zomin als mij. En net als ik lijkt hij er  een soort haat-liefde verhouding mee te hebben.

Maar terug naar de biologie-slash-filosofie-slash-psychologie. Recent ben ik tot het besef gekomen dat filosofie de bakermat is van de psychologie. Waar ik vroeger dacht dat filosofie ‘esoterische bullshit’ was, is de lichtknop aangeknipt in mij voor sommige filosofen en hun uitspraken. Of ben ik nu gewoon ouder en wijzer geworden? In ieder geval: Immanuel Kant, Martin Buber en zelfs Aristoteles kunnen ons enige wijsheid brengen. Deze drie wijsgeren vertellen honderduit over rechtvaardigheid. Kant maande ons aan ‘alleen datgene te doen waarvan we willen dat het geldt voor iedereen’. Aristoteles spreekt over ‘inzicht dat zorgt voor het kiezen van de 'goede' handeling en het bepalen van het 'midden', tussen verstand en gevoel’. Buber zei ‘Een mens is geen mens zonder een ander’. Zoveel jaren geleden neergepend en toch zo juist. En vandaag de dag weer een hot topic als je kijkt naar onze actuele wereldpolitiek.

Waar langs de ene kant filosofie de lofzang van de rechtvaardigheid zingt, zie je in de biologie en de ‘politiek van de natuur’ dat rechtvaardigheid ook een rol speelt. In het boek van Ruben Mersch wordt er ook verwezen naar Frans de Waal, een bioloog, die onderzoek doet bij apen. Hij leert ons dat ook dieren een goed gevoel voor rechtvaardigheid in een relatie hebben. Hij vertelt ons over het volgende experiment: ‘Een chimpanseevrouwtje kreeg de keuze tussen rode en groene schijfjes. Koos ze een rood schijfje, dan kreeg enkel zijzelf een beloning. Koos ze een groen schijfje, dan werd niet enkel zij, maar ook een kooigenoot beloond. Zodra de chimpansees doorhadden hoe het systeem werkte, kozen ze bijna altijd voor de groene, altruïstische schijfjes.’
En kijk nu naar onze huidige tijd. Onze zeden verharden en we laten maar al te vaak door de media bepalen wat juist is of niet. Waar is ons buikgevoel? Ons boerenverstand? We kunnen nog iets leren van onze chimpansee-vrienden.

Een relatie zit altijd ingebed in rechtvaardigheid. Maakt niet uit met wie, je maakt altijd een balans op, een balans van geven en ontvangen. Neen, niet ‘nemen’ maar een bewuste keuze voor ‘ontvangen’. Dit begrip uit het contextuele gedachtegoed van Nagy, psychiater en psychotherapeut (en ja, hier is de link naar de psychologie) vindt zijn origine in onze kindertijd. Onze ouders geven ons hun liefde en zorg en wij geven onze dankbaarheid terug. Of zo zou het idealiter toch moeten zijn.

Dus als je vanavond thuiskomt, je partner in de ogen kijkt of vijf minuten bij je moeder binnenspringt of een onderonsje hebt met je zoon in de wagen, sta eens bewust stil bij die balans. Wat geef je? Wat ontvang je? En waarderen jullie elkaars giften wel voldoende? De big bad world kunnen we misschien niet warmer maken maar onze eigen kleine omgeving gelukkig wel.